Gần đây, trên một số báo y học có từ “chất nutraceutic trong thực phẩm”, từ đó có nghĩa là gì và tác động lên sức khỏe như thế nào?

NUTRACEUTIC LÀ GÌ?

Nutraceutic là thực phẩm hay một số yếu tố có trong thực phẩm (nhất là lê ghim và các loại hạt) mang lại các hiệu quả tốt đẹp trên lĩnh vực sức khỏe do sự hiện diện của các cấu trúc hóa học như bêta caroten, lycopen, limonen.. Các nutraceutic này giúp duy trì cấu trúc sinh hóa của tế bào, tác động như một chất chống oxy hóa.

banner-nfr

CÁC LOẠI NUTRACEUTIC

Định nghĩa của Nutraceuticals và các sản phẩm liên quan nói chung phụ thuộc vào nguồn gốc của chúng. Chúng có thể được phân loại dựa trên các nguồn gốc tự nhiên của chúng, điều kiện dược lý, cũng như cấu tạo hóa học của sản phẩm. Thông thường chúng được nhóm lại theo các loại sau: Thực phẩm bổ sung, Thực phẩm chức năng, Thực phẩm cận dược, Thực phẩm dược-nông trại.

  • Thực phẩm bổ sung (Dietary supplements) đại diện cho một loại sản phẩm – chứa các chất dinh dưỡng có nguồn gốc từ các sản phẩm thực phẩm, và thường tập trung ở dạng lỏng, viên nang, bột hoặc dạng viên. Mặc dù chế độ ăn uống bổ sung được quy định bởi FDA là thực phẩm, quy định của chúng khác với các loại thuốc và thực phẩm khác.
  • Theo định nghĩa được chấp nhận chung, Thực phẩm chức năng (Functional food) là một loại trong đó bao gồm cả các loại thực phẩm và chất bổ sung, các thành phần có chế độ ăn uống làm giàu hoặc nâng cao chất dinh dưỡng có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh mãn tính và cung cấp một lợi ích về sức khỏe vượt ra ngoài những chất dinh dưỡng truyền thống mà nó chứa.
  • Thực phẩm cận dược (Medicinal food) được pha chế để được tiêu thụ hoặc quản lý nội bộ, dưới sự giám sát của một bác sĩ có trình độ. Mục đích sử dụng của nó là quản lý một chế độ ăn uống cụ thể của một căn bệnh hoặc một tình trạng mà các yêu cầu dinh dưỡng đặc biệt được thành lập bởi các giám định y khoa (trên cơ sở các nguyên tắc khoa học được công nhận).
  • Thực phẩm dược-nông trại (Farmaceuticals) là thành phần có giá trị về mặt y tế được sản xuất từ các loại cây nông nghiệp hay động vật được biến đổi. Thuật ngữ này là một sự kết hợp của các từ “nông trại” và “dược phẩm”. Những người ủng hộ khái niệm này đều tin rằng việc sử dụng các loại cây trồng (và thậm chí có thể là động vật) cũng như những nhà máy dược phẩm, mang lại chi phí hiệu quả hơn nhiều so với những phương pháp thông thường, với doanh thu cao hơn cho sản xuất nông nghiệp.

TÁC ĐỘNG CỦA NUTRACEUTIC LÊN SỨC KHỎE

Nhiều yếu tố “nutraceutic” mới đã được khám phá và phát hiện…

Acid alpha-lipoic (AAL)

Acid alpha-lipoic (AAL) là một co-enzym phức tạp mà cơ thể tạo ra từ một acid amin quan trọng, đó là cystein. Dạng sinh học họat động của acid này là dạng R (R-AAL), mạnh gấp 10 lần dạng S mà người ta thường tìm thấy trong các chất bổ sung dinh dưỡng trên thương trường. Các nghiên cứu gần đây đã cho những kết quả thật ngạc nhiên trong việc phòng ngừa các triệu chứng lão hóa như việc sử dụng R-AAL với một amino-acid khác là acetyl L-Carnitine.

Tác dụng đa dạng của R-AAL đóng vai trò quan trọng cho nhiều lĩnh vực của sức khỏe như:

– Giúp chuyển vận và biến dưỡng thực phẩm cung cấp hàng ngày cho cơ thể dưới dạng đường đơn giản và acid béo, là yếu tố chìa khóa cho cơ chế năng lượng của tế bào.

– Đó cũng là chất chống oxy hóa phổ biến và rất mạnh chống lại tác dụng của các gốc tự do trong tất cả các phần của tế bào và trong các tiến trình hình thành của gốc tự do. R-AAL tự chuyển đổi nhanh chóng thành acid dihydrolipidic có tính chống oxy hóa đặc biệt cho hệ thống thần kinh dưới hai hình thức: một mặt tác động lên những chất chống oxy hóa khác như vitamin C, E, coenzym Q10 và glutathion, một mặt góp phần vào việc giải độc cho cơ thể bằng tác động hóa học gọi là chélate trên các chất kim loại độc.

Nhiều nghiên cứu khác chứng minh việc sử dụng như một tác nhân phòng ngừa hoặc điều trị trong các trường hợp tiểu đường đề kháng insuline, các tai biến tim mạch, HIV/AIDS, các bệnh thoái hóa thần kinh (Parkinson hoặc Alzheimer), bệnh về mắt (glôcôm, đục thủy tinh thể), ngộ độc kim loại, kích ứng…

Riêng trên lĩnh vực chống lão hóa, việc kết hợp R-AAL vói acétyl L-carnitine đã tạo nên kết quả tối ưu lên các ti lạp thể cung cấp năng lượng cho các tế bào. Sự hoạt động của các ti lạp thể dẫn đến việc sản xuất các gốc tự do và việc tích tụ các gốc tự do này sẽ làm trở ngại cho nhiều tiến trình hóa học gây nên sự lão hóa. R-AAL lọai bỏ các gốc tự do ngay từ ti lạp thể trong khi Acetyl L-Carnitine tăng hoạt động của enzym Acetyl carnitine transferaz giữ vai trò chìa khóa trong việc tiêu thụ năng lượng nơi tế bào. Tác động của Acétyl carnitine transferaz đã làm cho cơ thể tìm lại mức hoạt động như một người trẻ (Nguồn: Anastore).

Coenzyme Q10

Co Q10 hiện còn xa lạ với quần chúng nhưng đang được chú ý đến nhờ các tính chất y học đặc biệt với cấu trúc hóa học gần giống với vitamin K đồng thời cũng là chất oxy hóa bảo vệ cơ thể chống lại các tác hại của gốc tự do. CoQ10 như một vitamin nội sinh, kích hoạt việc cung cấp năng lượng cho tế bào để tạo ra các phản ứng sinh học trong cơ thể. CoQ10 hiện diện trong cơ thể nhất là ở tim, màng nhày miệng, dạ dày, trong các mô liên quan đến hệ miễn nhiễm, trong gan, thận và tuyến tiền liệt. Theo tiến trình lão hóa, cơ thể sản xuất ra CoQ10 ngày càng ít dần và con người dễ bị một số bệnh lão suy. Các bệnh như ung thư, cao huyết áp, các bệnh tim mạch, các bệnh thần kinh cơ, suy giảm miễn dịch…thường có liên quan đến việc suy giảm hàm lượng CoQ10. Việc hấp thu CoQ10 thích hợp trong môi trường béo vì thế nên sử dụng các chế phẩm CoQ10 trong bữa ăn.

5-HTP

Đây là một amino-acid mà cơ thể sản xuất từ tryptophane được cung cấp từ nguồn thực phẩm giàu protein như thịt, cá, sản pẩm sữa, lê ghim và các hạt. Khi được hấp thu, 5-HTP biến thành serotonin, một chất trung gian thần kinh giữ vai trò quan trọng trong việc điều hòa tính khí, bữa ăn và giấc ngủ. Do tác động lên việc sản xuất serotonin nên 5-HTP được xem như là giải pháp thay thế, hỗ trợ cho các thuốc chống trầm cảm Prozac, Praxil. Vì thế 5-HTP được sử dụng trong việc điều trị bệnh trầm cảm, đau nửa đầu, nhức đầu, buồn phiền, béo phì, đau cơ cùng các rối loạn thần kinh khác.

Ngoài 5-HTP được ly trích từ hạt cây Griffonia simplicifolia có nhiều ở Ghana, Bờ Biển Ngà, trong thiên nhiên còn nhiều dạng nutraceutic khác đang chờ được khám phá.

Tài liệu tham khảo:

Theo chuyên gia tại FOSI